Lai Châu: sản xuất lúa hàng hóa tập trung gắn với phát triển sản phẩm OCOP, tạo đà phát triển bền vững

Cánh đồng lúa Bình Lư được sản xuất tập trung

Với diện tích trên 3.900 ha lúa hàng hóa, Lai Châu đã có quy mô đủ lớn để cung cấp sản lượng ổn định cho thị trường. Điều này là nền tảng quan trọng để xây dựng thương hiệu đáp ứng nhu cầu tiêu thụ và tạo được sự nhận diện. Lúa Lai Châu được trồng trên địa hình núi cao, khí hậu trong lành, nguồn nước tự nhiên từ các sông suối. Những yếu tố này góp phần tạo nên hạt gạo có hương vị đặc trưng, độ dẻo thơm và giá trị dinh dưỡng cao. Đây là yếu tố cốt lõi để thu hút người tiêu dùng và tạo nên sự khác biệt cho thương hiệu. Lai Châu có nhiều giống lúa địa phương quý hiếm hoặc các giống lúa lai đặc biệt phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng nơi đây. Việc khai thác và phát triển các giống lúa này sẽ tạo ra sự độc đáo và đa dạng cho sản phẩm lúa Lai Châu, tránh sự cạnh tranh trực tiếp với các vùng lúa lớn khác. Sản xuất lúa ở Lai Châu gắn liền với tập quán canh tác truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số. Việc lồng ghép câu chuyện về văn hóa, con người, và quá trình canh tác truyền thống vào thương hiệu sẽ tạo nên giá trị cảm xúc, sự độc đáo và tính bền vững cho sản phẩm.  

Gạo Séng Cù Than Uyên: Đây là một trong những sản phẩm gạo nổi tiếng nhất của Lai Châu, đạt chuẩn OCOP 4 sao. Gạo Séng Cù hạt to đều, dẻo thơm và đậm đà, được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh biết đến. Công ty TNHH Một thành viên Dũng Long là một trong những đơn vị sản xuất và phân phối gạo Séng Cù Than Uyên.

Sản phẩm gạo OCOP huyện Than Uyên dự thi

Gạo Tẻ Râu: Đây là đặc sản của huyện Phong Thổ và một số vùng khác như Than Uyên, Sin Suối Hồ, Nậm Xe, Thèn Sin, bản Chin Chu Chải. Gạo Tẻ Râu có hương thơm đặc biệt, khi nấu chín hạt cơm dẻo, mềm, tơi và có vị ngọt hậu. Sản phẩm này đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao. Hạt gạo dài, thon, trắng đục, mẩy và tròn. Khi nấu chín, cơm tơi, dẻo nhẹ, mềm mà không nát, có mùi thơm đặc trưng, vị ngọt đậm đà và ăn rất "bén" cơm, không gây cảm giác đầy bụng. Vị đậm đà này được đánh giá là không lẫn với bất kỳ loại gạo nào khác. Gạo Tẻ Râu Lai Châu thường được trồng bằng phương pháp truyền thống, sử dụng phân hữu cơ (như phân trâu bò hoai mục), nước suối tự nhiên và hạn chế tối đa hoặc không sử dụng thuốc hóa học, chất bảo quản, chất tẩy trắng, chất làm bóng. Điều này đảm bảo gạo sạch, an toàn cho sức khỏe. Gạo Tẻ Râu chứa hàm lượng tinh bột, protein, sắt, canxi và chất chống oxy hóa cao. Đặc biệt, hàm lượng đường thấp, phù hợp cho cả người lớn tuổi, trẻ nhỏ và những người có tiểu đường mức nhẹ. Năng suất không cao bằng các giống lúa lai khác, nhưng giá trị kinh tế mang lại cao hơn do chất lượng vượt trội và được thị trường ưa chuộng.

Gạo Tẻ Tròn Than Uyên: Sản phẩm này cũng là một trong những loại gạo được ưa chuộng, khi nấu chín hạt cơm có vị ngọt đậm đà, dẻo, thơm như gạo nếp. Gạo Tẻ Tròn Than Uyên được đánh giá cao về hàm lượng dinh dưỡng. Đây là giống gạo đặc hữu của vùng Than Uyên, Lai Châu, do đặc thù khí hậu và thổ nhưỡng nơi đây tạo nên chất lượng vượt trội so với các vùng khác.

Gạo Nếp Tan Pỏm là loại gạo nếp nổi tiếng với hạt to tròn, mẩy, khi đồ xôi hoặc nấu cơm nếp rất thơm, dẻo, dù để lâu cũng không bị cứng. Nếp Tan Pỏm là giống lúa đặc sản, được xem là "báu vật" của đồng bào người Thái ở xã Tà Hừa, huyện Than Uyên. Giống lúa này có lịch sử lâu đời, được canh tác ở độ cao trên 600m so với mực nước biển, nơi có biên độ nhiệt ngày đêm lớn và thổ nhưỡng phù hợp. Hạt gạo Nếp Tan Pỏm tròn, mẩy đều, màu trắng ngà, cho cơm dẻo, thơm, ngọt và giàu dinh dưỡng. Cốm Nếp Tan Pỏm được chế biến từ lúa Nếp Tan Pỏm non, gặt vào sáng sớm khi hạt lúa còn đọng sương để đảm bảo độ dẻo và thơm ngon. Quy trình làm cốm rất công phu, tỉ mỉ, từ việc chọn bông lúa xanh to, hạt mẩy đều, cho đến rang, giã và sàng sảy. Cốm thành phẩm có màu xanh dẻo thơm, vị ngọt bùi, mang đậm hương vị tinh túy của đất trời Tây Bắc. Gạo Nếp Tan Pỏm Tà Hừa đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao của tỉnh Lai Châu. Điều này khẳng định chất lượng, giá trị và tiềm năng phát triển của sản phẩm. Việc làm cốm từ Nếp Tan Pỏm đã và đang được nhiều hộ dân ở Tà Hừa tích cực phát triển, không chỉ tạo ra sản phẩm nông sản ngon mà còn giúp tăng thu nhập cho người dân địa phương và nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp. Nhiều hợp tác xã, doanh nghiệp và nhóm hộ sản xuất lúa Nếp Tan Pỏm đã được trao Giấy chứng nhận sản phẩm lúa VietGAP và sản phẩm OCOP 3 sao, cho thấy sự quan tâm và đầu tư vào việc phát triển bền vững sản phẩm này.

Sự thay đổi về tư duy sản xuất từ nhỏ lẻ sang tập trung đã tạo nên nhiều chuỗi liên kết ổn định trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, hình thành các vùng sản xuất lúa hàng hóa quy mô lớn gắn với sản phẩm OCOP. Đến nay, Lai Châu đã hình thành một số vùng sản xuất lúa hàng hóa chủ lực đáng kể./.